Ziende Blind

Als ik opiniejournalist Wierd Duk moet geloven ben ik ziende blind. Dit moet ik constateren na een artikel waarin psychiater Mengelberg het vreemd vindt dat hij voor PVV-er wordt uitgemaakt omdat hij zich zorgen maakt over de islamisering van Europa. Heeft de beste man ooit al eens gekeken hoe groot de invloed van de Islam in Europa daadwerkelijk is? Kun je alleen nog maar halal vlees kopen, klinkt de gebedsoproep al in elke uithoek van het platteland en lopen alle vrouwen (alweer) in een hoofddoek. Nee dan Eddy Terstal die geen subsidie meer krijgt van het filmfonds omdat hij weigert ‘politiek correct’ te zijn. Of komt het gewoon door de kwaliteit en originaliteit van zijn aanvragen? De overtreffende trap komt van Sywert van Lienden, die ervan overtuigd is dat hij een meerderheidsstandpunt vertegenwoordigt als hij bij DWDD aanschuift. Nu wil ik Sywert toch eens vragen voor welk standpunt in Nederland een eenduidige meerderheid is aan te wijzen? En hoe hij de arrogantie kan hebben te beweren dat hij de meerderheid vertegenwoordigt, volgens mij beweren Trump en Wilders dit ook en ze hebben beide ongelijk.

Maar nee volgens Duk (die Mengelberg hier als buikspreekpop gebruikt) zijn we ziende blind, verblindt door de linkse media in Nederland. Links? Waar dan? In Nederland zijn Telegraaf en AD samen goed voor een oplage van ruim 1 miljoen, gevolgd door de volkskrant die in de persoon van Chris Rutenfrans gewoon rechtse opinies ventileert. Maar het is natuurlijk de TV, de omroepen, het internet. Daar is het links dat de klok slaat, daarom zit Sywert zeker bij DWDD en Duk bij Pauw, moeten we Annabel Nanninga dulden bij Powned, WNL. Dan zwijg ik maar over de digitale media die overheersend rechts zijn: geenstijl, tpo.nl, dagelijksestandaard, jalta.nl. Daartegenover staat het door rechts verketterde joop.nl, wat alleen al door zijn omstreden financiering nauwelijks een serieuze tegenkracht is. Als zelf nadenkend mens moet ik mijn ogen bijna wel dichtdoen om alle bagger die uit de rechtse sites komt te overleven.

Maar is links ziende blind? Ik dacht het niet. Op 29 oktober retweette ik Michael Moore die de verkiezing van Donald Trump de grootse ‘fuck you’ in de US history noemde. Vanaf dat moment heb ik geen peiling meer serieus genomen want ik wist dat dit sentiment de doorslag zou kunnen geven. En kijk de LINKSE intellectueel en filmmaker Moore kreeg gelijk. Zoals de filosofen Rorty (in 1998) en Chomsky (in 2011) de komst van een Trump-achtige president al voorspelden. Nee links kijkt niet weg. En ik ben niet blind voor Obama en Cameron die met het gericht inzetten van drones terroristen uitschakelen. Daarmee zetten ze de rechtsstaat opzij en voeren ze via een achterdeur de doodstraf in. Ik ben ook niet blind voor de manier waarop Rusland, samen met het Westen en autoritaire en totalitaire regimes uit de regio onschuldige burgers in het Midden Oosten platbombardeert en daar een nieuwe voedingsbodem voor terrorisme creëert. Verder sluit ik de ogen niet voor Venezuela, Ethiopië en weet ik waar allemaal in de wereld onrecht gaande is.

Maar is links ziende blind? Ik bekijk met wantrouwen de beloofde innige samenwerking tussen USA en Rusland, in combinatie met een terugtrekkende beweging van de USA uit de NATO. Dit geeft Putin alle reden om nieuwe regio’s in Oost Europa te annexeren om ze daarna met een ‘democratisch referendum’ te legitimeren. Ik zie dat de onstabiliteit in het Midden Oosten verder toe zal nemen als Trump blindelings de nederzettingenpolitiek van Israël gaat steunen. Verder zie ik dat Trump banen gaat creëren door grote infrastructurele werken aan te besteden zoals ooit een Duitse dictator deed met de Autobahn. We weten wat de Fuhrer ging doen toen het geld op was… Ik leg de moderne extreem-rechtse leiders langs de meetlat van het fascisme om te zien dat ze beangstigend hoog scoren. Nee, ik zeg niet dat het verleden wordt weerspiegeld in het heden, maar ik wil wel de beweging herkennen. Onderdrukking, geweld en uitbuiting komen altijd terug op verschillende manieren.

En ik zie ook hoe de nieuwe rechtse leiders actief proberen om internationale instituties zoals de VN, de EU en de NATO te ontmantelen met als gevolg versplintering en onstabiliteit. Dezelfde leiders die de muren van hun natie letterlijk optrekken met protectionisme. De klimaatcatastrofe die onafwendbaar op ons afkomt bestrijden vinden ze niet nodig omdat het een ‘hoax’ is. Maar het bewijs stapelt zich inmiddels zo hoog op dat rechts wel stekeblind moet zijn om het niet te zien. Maar klimaatverandering zal eerst de arme delen van de wereld treffen met nieuwe vluchtelingen tot gevolg, waar de nieuwe leiders dan hekken en muren voor gaan bouwen om hun naties te beschermen. De vluchtelingen die het wel het land inkomen worden vervolgens opgespoord en uitgezet, doet me ook ergens aan denken.

Tellen we het allemaal op, de spanning langs de Europese oostgrens, de uitzichtloze strijd tegen terroristen in het Midden Oosten, verdere expansie van Israël, oplopende staatsschuld in de USA, het afkalven van de mensenrechten, een versplinterde wereld met opkomend protectionisme, ontkenning van de klimaatverandering, toenemende vluchtelingenstromen en een in het Westen teleurgesteld China. Het is ‘the perfect storm’, een Derde Wereldoorlog ligt aan de horizon.

Nee, ik ben niet blind. Ik zie hoe de journalistiek van Wierd Duk bovenstaande ontwikkelingen kritiekloos absorbeert en hoe hij alle meningen virtuoos ombuigt naar zijn eigen gelijk. Ondertussen de arme boze witte mensen over het hoofd strelend, jullie hebben groot gelijk om op idioten als Trump, Farage, Le Pen en Wilders te stemmen. Want ze werden jarenlang door de politiek over het hoofd gezien. Waren het niet diezelfde witte mensen die decennia lang alleen met hun portemonnee hebben gestemd? Ze willen partijen die de hypotheekrente-aftrek in stand houden, die pensioenen verhoogt, meer en beter zorg voor nog minder geld. Hadden ze toen voor hun idealen gestemd dan was het nu niet zo ver gekomen. We kunnen best de liberaal democraten de schuld geven maar we moeten niet vergeten dat we ze zelf hebben gekozen.

Daarom is het nu tijd om voor idealen te kiezen. Andere economische structuren, verdeling van de welvaart, energietransitie, kantelen zoals Jan Rotmans dat noemt. Dat is de enige kans die we hebben om in Europa het tij te keren. Zo blijft Europa de basis voor de Westerse beschaving, een keus voor Wilders en consorten is een keus voor een gevaarlijke wereld, dat zou rechts toch ook moeten zien? Of zijn ze ziende blind?

De Politieke Correctheid van Rechts (en links)

Zoals iedereen die zich een beetje met politiek bezig houdt had ik de laatste dagen even tijd nodig om de verkiezing van Donald Trump tot president van het machtigste land ter wereld te verwerken. Nu was ik de laatste dagen voor de Amerikaanse Verkiezingen al bezig met het denken over Politieke Correctheid. Eigenlijk een heel mooi begrip, in het leven geroepen om mensen te laten beslissen hoe ze genoemd willen worden. Om een ander niet te beledigen gebruik je wat door de groep zelf wordt voorgesteld, zo werd in de VS ‘nigger’ eerst ‘black’ en daarna ‘African American’. In het laatste decennium ontstond er een beweging die Politieke Correctheid een taboe noemde, mensen zouden niet meer zeggen waar het op staat. Dus noem je een neger een neger en ben je een slappeling als je tegen Zwarte Piet bent. Al eerder heb ik uitgelegd dat het verzet tegen Politieke Correctheid niet een middel is om een discussie te beslechten, of om de argumenten van de tegenstander te ontkrachten. Nee het is de bedoeling om het hele begrip om zeep te helpen, om aan te komen in een maatschappij waarin respect voor de gevoelens van een ander geen rol meer spelen. Waarin de betekenis van woorden afneemt in plaats van toeneemt.

Taal is tenslotte ons gereedschap om over de werkelijkheid, zoals wij die ervaren, te spreken. Taal is niet alleen het benoemen en beschrijven van die werkelijkheid, wie de taal beheerst, beheerst ook het deel van de werkelijkheid waaruit die taal is opgebouwd. Als voorbeeld kan ik computerprogramma’s noemen, geschreven in een taal die alleen programmeurs spreken, daarmee bepalen zij welke handelingen ik moet verrichten om het font van mijn tekstverwerker te veranderen. Niet voor niets zijn de grenzen van naties vaak taalgrenzen, hebben wetenschappelijke disciplines een eigen taal en wat te denken va het dialect? Taal is macht en de betekenis van taal bepaalt de verhoudingen. Wanneer zwarte mensen elkaar onderling ‘neger’ noemen is er niets aan de hand, het versterkt de band. Omdat het woord verwijst naar de gezamenlijke geschiedenis. Wanneer een blanke hetzelfde doet heeft dit een andere lading. Met het woord ‘neger’ plaatst hij zijn gekleurde medemens in de geschiedenis van de slavernij en plaats hij zich daarboven. Het woord geeft macht en de aangesprokenen associaties met een verschrikkelijke geschiedenis. Dus wie een manier van spreken ongedaan probeert te maken beoogt veel meer dan alleen maar ‘te zeggen waar het op staat’, die beoogt de wereld te veranderen, de verhoudingen te laten verschuiven.

Politieke correctheid is een frame waarmee in discussies vrijwel altijd linkse mensen worden aangevallen, alsof de andere kant van het spectrum geen politieke correctheid kent. Dat is aantoonbare onzin: er zijn voldoende groepen waar ik het woord ‘roetveeg Piet’ niet mag gebruiken ‘Zwarte Piet’ is verplicht. Een andere rechts policor frame is dat het Christelijk fundamentalisme onvergelijkbaar is met Islamitisch fundamentalisme: je mag ze niet vergelijken. Terwijl ze op het gebied van gezin, homofobie en theocratie erg veel gemeenschappelijk hebben. Van de Joods-Christelijke cultuur moet je afblijven. Rechtse leiders als Trump, Le Pen, Farage en Wilders langs de meetlat van het fascisme houden is helemaal verboden. Terwijl ze alle vier hoog scoren op de 14 criteria van Umberto Eco. Extreem-rechts fascisme noemen, het wordt niet geaccepteerd door deze groep.

White privilege is een andere term waar rechts het moeilijk mee heeft. Ze vinden dat niet discrimineren al wel voldoende is, dat wil zeggen niet ‘openlijk’ discrimineren. Uiteraard willen ze een zwarte ‘neger’ noemen, zijn alle Marokkanen crimineel en alle moslims terrorist. Maar ze tolereren het wel, zolang je maar niet over het slavernij verleden begint, over blanke criminaliteit of geen moskee bouwt om je geloof te belijden. Het gegeven dat een maatschappij waarin de structuren door blanken zijn opgezet, blanken een voorsprong geven ten opzichte van andere etniciteiten is maar onzin. In de Westere maatschappij heeft iedereen gelijke kansen, al hebben sommigen wat minder kansen dan andere om Orwell te parafraseren. Het is dus in rechts ogen niet politiek correct om over white privilege te spreken. Je moet de zaken wel benoemen maar ‘onze’ cultuur kent geen schuld.

Gevolg van bovenstaande is dat discussies op internet en vooral op twitter zich vooral afspelen door te schermen met dit soort termen. De discussie gaat niet langer over het probleem maar over de term en zelfs wie zich daar inhoudelijk over uit mag laten. Want een ‘helper whitey’ staat nog lager op de ladder van sommige anti-racisten dan een echt racist. Met dit gedrag word de dialoog al doodgeslagen voordat deze kan beginnen. Hetzelfde kun je zeggen over de vergelijking tussen fundamentele religies. Door de overeenkomsten te zoeken in een gesprek tussen fundamentele Christenen en Moslims zou je kunnen komen tot een gesprek. Ik ben realist genoeg om te weten dat dit niet de oplossing voor alle maatschappelijke polarisatie. Een recent voorbeeld van een discussie die maar niet gevoerd is zijn de sharia rechtbanken. Sharia rechtbanken werden geframed als een parallel rechtssysteem en daar is iedereen het over eens dat dit niet wenselijk is. Maar zijn sharia rechtbanken wel een parallel rechtssysteem, functioneren ze als rechtspraak? Wat is het verschil tussen het Rooms Katholieke Echtscheidingsrecht en dat van de Islam? Sharia rechtbanken in de UK (in Nederland bestaan ze officieel niet) houden zich voornamelijk bezig met echtscheidingen binnen het geloof. Veel moslims in de UK sluiten een nikkah omdat de UK wetgeving moslim huwelijken nogal moeilijk maakt (in tegenstelling tot Christelijke en Joodse huwelijken). Ik heb deze argumenten allemaal niet gehoord want het ging over parallelle rechtssystemen en de verderfelijke islam. (Overigens is in de UK een uitgebreid onderzoek gaande over de rol van sharia rechtbanken.)

Wat heeft dit met Trump te maken? Als Trump zegt dat hij een muur gaat bouwen tussen Mexico en de USA, zegt hij eigenlijk ik ga jullie beschermen tegen immigratie. En nog een laag dieper: ik ga de concurrentie om banen verminderen dus jullie krijgen weer werk. Dan moet je niet de muur belachelijk maken maar perspectief bieden. Links kan gewoon zeggen we zorgen dat iedereen dezelfde beloning krijgt ongeacht afkomst, we voeren een minimumloon in. Dat is waar het aan schort.

Daarom begon ik zo rond de Amerikaanse presidentsverkiezingen te denken over politieke correctheid aan beide kanten van het politieke spectrum? Links gebruikt politiek correct termen vooral om etnische groepen te ontzien en impliciet aan te geven dat er sprake is van een historische ongelijkheid. Rechts is evenzeer politiek correct maar gebruikt hun politiek correcte frames om de discussie uit de weg te gaan: het ‘durven benoemen’. Maar politieke correctheid is geen valuta, zeker niet in de essentie van het begrip. Ik weiger in te zien wat er mis is als je rekening houdt met de gevoelens van je opponent. Vaak is dit juist de enige manier om tot een gesprek te komen. Het probleem is niet politieke correctheid  maar zoals Jonathan Pie stelt dat er niet meer over de correcte termen gesproken mag worden. De politiek is verworden tot marketing waarin alleen boodschappen worden gecommuniceerd in plaats van dialoog. Meegaan in die boodschappen in plaats van de oorzaak van die boodschap te achterhalen is de grote fout van de linkse politiek.  Links moet de politieke correctheid op rechts doorbreken, zoals rechts dat effectief doet op links. We moeten weg van het ‘benoemen’ en naar het ‘bespreken’.

 

Het tijdperk van ‘Het Gezonde Verstand’

Ook geplaatst op joop.nl

Inleiding

Eigenlijk had ik dit stuk ‘het einde van de rationaliteit’ willen noemen maar daarmee ondergraaf ik mijn eigen analyse. Rationaliteit is de grootste verworvenheid van de Verlichting ontstaan uit de filosofie van Descartes die voor het begrijpen van de werkelijkheid volledig terugviel op de ratio. Deze ratio in combinatie met het verwerven van kennis op basis van empirie heeft de Westerse wereld veel voorspoed gebracht: de industriële revolutie, het internet met daaraan gekoppeld de ICT revolutie en veel diepgaande kennis over het Universum, medische kennis, evolutie-leer. Het is de basis van onze Westerse beschaving.

Tot mijn verbazing verscheen er deze week een artikel over een Britse Ukip politicus die met wetenschappers in debat ging over de oorzaak van eb-en-vloed, onder de veelzeggende titel: “The people in this country have had enough of experts”. Betreffende politicus beweert dat de getijden ontstaan door de zon en niet door de maan. Want zijn gezond verstand vertelde hem dat de zon groter was dan de maan en dus moest deze invloed doorslaggevend zijn. Daarmee de wet van zijn landgenoot Newton, dat zwaartekracht met het kwadraat van de afstand kleiner wordt, naar de prullenbak verwijzend. Dit illustreert mijn these: we zijn beland in het tijdperk van het gezonde verstand.

Diëtisten

Een ander voorbeeld stond in het NRC van zaterdag, een interview met twee diëtisten van ‘The Green Happiness’ met een achtergrond van orthomoleculaire geneeskunde (= kwakzalverij). De dames onderbouwden hun dieet met de woorden dat ze geen wetenschappers zijn alleen vertellen ze wat je diep van binnen al wist: kortom gezond verstand. Andere diëtisten die gewoon hun werk doen analyseerden het menu en kwamen eenvoudig tot de conclusie dat het dieet te weinig calorieën bevat, essentiële vitamines ontbreken (B12 bijvoorbeeld) en naast vele andere gebreken te weinig calcium bevat. Dit laatste is slecht nieuws omdat het leidt tot osteoporose. De voedingswetenschap heeft al lang uitgezocht welke voedingstoffen een gezond dieet in welke hoeveelheid moet bevatten. Hoewel je het best lekker kunt maken er soms iets in zit wat je niet lust.

Vluchtelingen

De vluchtelingenproblematiek is met afstand de grootste leverancier van ‘gezond verstand’ redeneringen. Populistische politici zijn erg goed in het opsommen van de logische oplossing: ‘Grenzen Dicht’ (Europees populistisch rechts) of we bouwen een muur (Trump). Iedere wetenschapper met verstand van migratie (Leo Lucassen om er maar één te noemen) weet dat echte oplossingen te vinden zijn in het wegnemen van de oorzaken: beëindigen van conflicten, tegengaan van klimaatverandering waardoor gebieden of uitdrogen of onder water komen te staan en het verkleinen van de welvaartskloof. Dit zijn oplossingen die werken. De ideeën van extreem rechts zorgen alleen voor mensensmokkelaars die met nog inventievere (en gevaarlijkere) methodes voor veel geld vluchtelingen de grens overhelpen.

Klimaatverandering

Klimaatverandering is nog een goed voorbeeld, al krijgen we tegenwoordig maandelijks een nieuw warmterecord voorgeschoteld toch geloven veel mensen en toonaangevende politici (waaronder Trump, Wilders) niet in de verandering van het klimaat door de mens. Inmiddels is 99% van de klimaatwetenschappers het eens over de conclusies en begint zelfs op internationaal gebied met het akkoord van Parijs in beweging te komen. Toch blijven grote groepen zogenaamde ‘klimaatrealisten’ dit ontkennen, ik denk letterlijk tot het water ze aan de lippen staat. De redenering: klimaatverandering is een natuurlijk proces en één graadje warmer is juist lekker! Of de klimaatrealisten (meestal zelf geen klimaatwetenschapper) bestrijden juist de gehanteerde modellen. De fysica van deze voor de leek moeilijk te doorgronden modellen is universeel en kan zowel de atmosfeer van Venus beschrijven als die van de Aarde.

Evolutieleer

Een strijd waarvan ik dacht dat deze tenminste in Europa al gestreden was, is de acceptatie van de evolutieleer. Totdat ik gisteren een artikel in the Scientific American tegenkwam waarin het tegendeel wordt beweerd. Een Servische minister had aangedrongen op een verbod op het onderwijzen van de evolutieleer en veel conservatief christelijken (nee, moslims zijn niet de oorzaak) houden vast aan het bijbels verhaal. In USA, het toonbeeld van de Westerse beschaving gelooft nog 42% in creationisme. Want het simpele feit dat de mens en chimpasee dezelfde voorouder hadden wil er bij velen niet in. Het narratief van de bijbel dat een god de mens op één of andere manier in elkaar gesleuteld heeft ligt veel meer voor de hand.

Gezond Verstand is mode

Zo kan ik nog wel even doorgaan. Over het Brexit referendum waar 88% van de economen een negatief oordeel gaven over een vertrek uit de EU maar BBC Radio 4 er toch in slaagde om die ene universitaire econoom die het tegendeel beweerde evenveel zendtijd te geven als de naar verhouding 9 anderen die er anders over dachten. Of politici die steevast beweren dat ‘de Islam’ in plaats van de fundamentalistische Islam de oorzaak is van het terrorisme. Het wordt allemaal onweersproken beweerd..

Vooral op social media maar tegenwoordig in toenemende mate ook in de kranten heerst het ‘gezonde verstand’. Wie op social media probeert te nuanceren of met wetenschappelijke ontkrachting van beweringen komt kan rekenen op veel hoon, tegenstand en uiteindelijk een block. Verwonderlijk is dit niet want de hoeveelheid informatie die tegenwoordig op ons af komt valt nauwelijks te bevatten en toch wil iedereen uiteindelijk de wereld begrijpen. Er is domweg geen tijd om alle informatie te doorgronden. De mens wil wonen in een wereld die te bevatten is en wetenschap is vrijwel altijd contra-intuitief. Het ‘gezonde verstand’ is dit niet. Maar het ‘gezonde verstand’ is cultureel bepaald of zoals David Wootton in zijn onvolprezen werk “The invention of Science” stelt:

“Het idee van ‘gezond verstand’ bewijst of te veel of te weinig. Of alle samenlevingen hebben er voldoende van om te overleven, in dat geval helpt het concept nauwelijks om betrouwbare kennis te begrijpen; of ze hebben alleen de argumenten die overeenkomen met het eigen getoonde ‘gezond verstand’, in dat geval is er in de geschiedenis en in de verschillende culturen een groot gebrek aan ‘gezond ‘verstand’.”

Wat ‘gezond verstand’ is varieert van cultuur tot cultuur. In de USA getuigt het van ‘gezond verstand’ om een wapen bij je te hebben, in Groot-Brittannië getuigt het van gezond verstand om de EU te verlaten, in Brussel denkt men daar weer heel anders over. De kennis van wetenschap is voor de exacte wetenschappen universeel en voor de menswetenschappen mondiaal.

Een nieuw herfsttij

Aristoteles was de filosoof van het ‘gezonde verstand’. Wanneer hij buiten stond en naar de hemel keek zag hij hoe de hemel om de aarde draaide. Zijn conclusie de aarde is het middelpunt van het heelal, hij had een klein probleem met de planeten die in helderheid wisselden maar daarvoor vond hij zogenaamde epi=cycli uit. Ptolemeus werkte dit systeem uit tot een wiskundig klokwerk waarmee de positie van de objecten aan de hemel goed voorspeld konden worden. Zo goed dat dit klokwerk in planetaria nog steeds de basis vormt. Toen Copernicus in 1543 met het voorstel kwam om de zon in het middelpunt te zetten werd hij niet geloofd, immers iedereen kon zien dat het anders zat. Tyco Brahe toonde in 1563 onomstotelijk aan dat Copernicus gelijk had. Meer dan 1500 jaar had de mens een verkeerd beeld van onze positie in de ruimte.

De bewegingsleer van Aristoteles ging ervan uit dat er voor een beweging met constante snelheid een kracht nodig is. Logisch toch waarom heeft aan auto anders een motor? Isaac Newton (ja die van de gravitatiekracht die eb-en-vloed veroorzaakt) stelde in zijn Principia Mathematica dat kracht alleen nodig is om een voorwerp te versnellen, om een voorwerp constante snelheid te geven is een kracht niet nodig.

Gebaseerd op het werk van Copernicus, Brahe, Newton en nog vele anderen kunnen we tegenwoordig ruimtevaartuigen laten landen op planeten in ons zonnestelsel en zelfs op kometen. En dankzij Einstein, die terecht de lichtsnelheid als constant veronderstelde weten we onze exacte positie op de aardbol door middel van GPS. Het is keer op keer de wetenschap die onze samenleving vooruitbrengt. Denk eens in hoeveel toegepaste fysica er in een mobiele telefoon zit.

Er ligt daarom een grote verantwoordelijkheid bij de politiek om ‘het gezonde verstand’ te onderzoeken en te toetsen aan de feiten. Er ligt zo mogelijk een nog grotere verantwoordelijkheid bij de wetenschap om deel te nemen aan het maatschappelijk debat en uit te leggen waar de wetenschappelijke visie op de problemen ligt. Tot slot ligt de grootste verantwoordelijkheid bij de burger om ‘het gezond verstand’ en daarmee het eigen gelijk te verlaten en terug te keren naar de ratio. Erken dat mensen die hun leven lang aan één onderwerp werken er meer van weten dan een individu met gezond verstand. Want doen we dit niet dan eindigt de Verlichting en komen we in het herfsttij van de 21e eeuw.

Putins’ visie over identiteit: alleen realiseerbaar door repressie.

Als ik iets beloof doe ik dat ook, zelfs voor journalisten die vinden dat ik me onwetenschappelijk gedraag als ik pleit voor meer tolerantie ten aanzien van moslims. Naar aanleiding van de twitter uitwisseling over Blackburn, stuurde Wierd Duk me een toespraak van Putin die handelt over de omgang met minderheden en andere culturen. Of ik wil zeggen wat ik daarvan vond. Natuurlijk wil ik dat graag doen, maar zoiets kost tijd. Zeker als je het goed wilt doen. Hier komt mijn reactie.

De toespraak kun je hier vinden:http://en.kremlin.ru/events/president/news/19243 en is gehouden tijdens een bijeenkomst van de Valdai International Discussion Club op 19 september 2013. De Valdai Discussion Club is een gezelschap van intellectuelen, waaronder ook Westerse vertegenwoordigers van bijvoorbeeld Harvard. Putin hield daar een toespraak die handelt over identiteit in de moderne wereld ( new strategies to preserve our identity in a rapidly changing world). Door de toenemende openheid ziet Putin dit als een uitdaging. Het uitgangspunt zet ons al meteen in een bepaalde richting, namelijk die van het conservatisme. Putin gaat er niet vanuit dat de identiteit zal veranderen maar dat deze behouden moet blijven. Hij ontkent daarbij zeker niet dat er een voorwaartse beweging is maar Putin heeft het wel over het weerstaan van zowel interne als externe uitdagingen. Daarbij refereert hij frequent aan de natie als ijkpunt voor identiteit, iets dat hij als een fundamentele voorwaarde ziet voor Rusland. Dit sterke nationalisme mag ons niet verbazen van Putin. Het is wel een ideaal uit de negentiende eeuw en het is daarom zeer de vraag of de identiteit die hoort bij het nationalisme wel past in de eenentwintigste eeuw. Dit is een gedachte die Putin verder niet aanroert: intellectuele, geestelijke en morele kracht bepalen de kwaliteit van een maatschappij waarin de burgers zichzelf als een natie beschouwen. Geschiedenis, waarden en tradities maken daar een onlosmakelijk deel vanuit. Kortom juist in deze veranderende en open tijd waar de ‘oude’ identiteit zo onder druk staat moet teruggegrepen worden naar historie, waarden en tradities uit het verleden. Het is vanuit dit perspectief niet vreemd dat Putin de Krim en de Oekraïne weer bij Rusland wil voegen, immers bij de historie hoort ook het historisch grondgebied.

Realistischer wordt Putin als het gaat om het hernieuwd opbouwen van een identiteit, tenslotte is de Russische identiteit die hij nastreeft in de twintigste eeuw twee keer vernietigd. Een identiteit kan niet van bovenop worden opgelegd als ideologisch monopolie. Nee de nationale identiteit is een levend organisme dat gevormd moet worden door mensen met uiteenlopende standpunten en meningen over de actuele problemen. Putin benadrukt dat de Russische identiteit noodzakelijk een multi-etnisch karakter heeft en dat het ontkennen daarvan (en separatisme is het ontkennen van identiteit volgens Putin) een vernietiging is van onze genetische code (een term waarvan ik aanneem dat hij deze overdrachtelijk gebruikt). De soevereiniteit, onafhankelijkheid en de territoriale integriteit van Rusland zijn onvoorwaardelijk stelt hij en kritiek is toegestaan maar moet opbouwend zijn. Het levend organisme van de identiteit is sterk gebonden aan het verleden en de diverse etnische minderheden binnen Rusland maken een onlosmakelijk deel uit van die identiteit en worden niet geacht zelfstandig te willen worden. Zelfs de veranderende identiteit moet blijven binnen de grenzen van het verleden.

Nog extremer wordt Putin wanneer hij het heeft over buitenlands beleid en de morele aspecten. Hij hekelt keihard de nieuwe ontwikkelingen in West-Europa waar de Christelijke bronnen van nationale, culturele, religieuze en seksuele identiteiten worden ontkend. Het geloof in God wordt in het Westen volgens Putin gelijkgesteld aan het geloof in de Duivel en er zijn zelfs landen waar pedofiele partijen worden opgericht (ik vraag me af waar?). Putin pleit voor een vasthouden aan de traditionele Christelijke waarden en geeft ruimte voor rechten van minderheden mits ze de rechten van de meerderheid niet ter discussie stellen. Deze formulering laat ruimte open maar impliceert assimilatie en geen integratie van minderheden. Rusland is een groot voorstander van internationaal recht maar niet van een supra-nationale orde in wat Putin een uni-polaire, gestandaardiseerde wereld noemt. Tenslotte zo stelt hij is de diversiteit van de wereld door God gegeven.

Tot slot valt hij de multi-culturele samenleving aan, een model dat Europa volgens hem heeft ingevoerd om te betalen voor het koloniale verleden. Zoals velen verwart Putin hier het multi-culturele model met cultuurrelativisme. Als goed voorbeeld noemt hij de Russische samenleving waar verschillende culturen hun autonome en culturele identiteit hebben kunnen behouden. Iets wat voor Putin een onlosmakelijk onderdeel uitmaakt van de Russische identiteit. Zei hij eerder nog dat een identiteit niet van bovenaf kan worden opgelegd nu roemt hij het ‘state-civilisation model’ waarin de Russische taal, cultuur en de Orthodoxe kerk een versterkende rol speelden. Het is de hoofdtaak van een staat te zorgen voor gelijke rechten voor leden van alle traditionele geloven en het atheïsme, inclusief vrijheid van geweten. Ik denk dat hier bewust vrijheid van handelen is weggelaten omdat volledig in strijd zou zijn met de eerdere uitspraak over het recht verschillend te zijn mits dit blijft binnen de rechten van de meerderheid. Wel benadrukt Putin  de rol van het individu.

Opnieuw strijdig met zijn eerdere opmerking dat een identiteit niet van bovenaf kan worden opgelegd is de sterke leidende rol die het onderwijs moet spelen in het bijbrengen van de Russische cultuur en literatuur. Het onderwijs dient de basis te leggen voor de identiteit. Tot slot spreekt hij zichzelf nog eenmaal tegen wanneer hij het heeft over verdere integratie met de Eurasische staten. Weliswaar mogen de staten hun nationale identiteit behouden maar hij voorziet een grote rol voor Eurazië op het gebied van de globale samenwerking. Het lijkt mij onmogelijk om dit zonder enige vorm van supra-nationale instantie te doen, maar wellicht zie Putin hier een letterlijk leidende rol voor Rusland zodat de Eurasian Economic Union een zwakke afspiegeling wordt van de USSR.

Samenvattend is dit een echte toespraak. Iedere luisteraar zal hierin iets vinden wat aansluit bij zijn of haar overtuiging. Het standaard mechanisme van Putin is duidelijk, er is ruimte voor verschillende culturen en geloven binnen Rusland maar binnen de nauw vastgelegde grenzen van de meerderheid. Putin biedt nooit ongebreidelde of ongelimiteerde vrijheid en bouwt in iedere toezegging een controlemechanisme. Identiteit is gekoppeld aan de geschiedenis van de natie en is iets wat behouden moet blijven, Christelijke waarden zijn leidend en een identiteit wordt niet van bovenaf opgelegd maar de staat zorgt voor stevige kaders. En de bezetting van de Krim en de Russische Oekraïne strategie toont aan dat Putin het als zijn taak ziet om die historische kaders indien nodig te restaureren.

Indirect, want onuitgesproken, lees je in de toespraak dat de Christelijke waarden van de Russische Orthodoxe Kerk leidend zullen blijven binnen het morele discours en die zullen de ruimte voor homo-huwelijk en openlijke homoseksualiteit inperken. Het bewaken van de Russische identiteit gebeurt door een sterke staat, een sturend onderwijs dat het individu opleidt binnen de Russische cultuur en multi-etnicitiet die geen onafhankelijkheid toestaat. De basis van deze identiteit ligt in het verleden, zoals bij iedere identiteit. Anders dan bij de Westerse identiteit dient het verleden als een fundament en biedt geen ruimte voor vernieuwende vormen die los staan van de natie. Op de nieuwe wereldburger die een paar jaar in New York, Moskou, Peking en London leeft, heeft Putin geen antwoord. De wereld mag veranderen maar uitsluitend binnen de grenzen die Putin stelt. Door identiteit te koppelen aan nationalisme is de persoonlijke vrijheid beperkt tot het belang van de natie en daarmee indirect de staat. Dat in de echte wereld de natie minder belangrijk is, wordt door Putin niet genoemd en hij creëert een visie die haaks staat op de nieuwe technologische ontwikkelingen waarbinnen grenzen een ondergeschikte rol spelen. Technologische ontwikkelingen die bovendien een zeer belangrijke rol spelen in de betekenis van identiteit. Platforms als twitter, facebook en blogs geven ruimte voor virtuele identiteiten die zich kunnen groeperen en een machtsfactor worden buiten de klassieke structuren. De voorbeelden zijn overal om ons heen aanwezig. De Russische overheid lijkt zich dit wel te realiseren want is strategisch bezig met het destabiliseren van deze identiteiten door het actief verspreiden van desinformatie. Als we de vrijheid van het internet blijven bewaken is dit uiteindelijk een verloren strijd.

De grenzen die Putin aan de identiteit stelt uit het verleden zijn niet alleen territoriaal maar juist ook moreel en cultureel. Dit laat zien waarom Putins Rusland zo goed aansluit bij extreem rechts in Europa (le Pen, Wilders etc.) die op Europees niveau exact hetzelfde nastreven. De verborgen eis van assimilatie in plaats van integratie sluit naadloos bij deze groeperingen aan. Maar de organische identiteit van de toekomst zal worden gevormd door grenzeloze technologie. Technologie waardoor zowel onze morele waarden alsook onze cultuur mondiaal zullen worden omdat de grenzen van de natie-staat virtueel zijn. In een dergelijke omgeving is assimilatie niet langer een optie omdat het aantal subculturen in essentie onbeperkt is en in stand kan blijven buiten het zicht van de staat. Daarom is de koppeling van identiteit aan het negentiende-eeuwse concept van de natie onrealistisch of alleen realiseerbaar door zware repressie en inperking van de vrijheid van het internet. Voldoende reden om de visie van Putin sterk af te wijzen.

Spiegelgevechten

Zelf heb ik deze wijsheid geleerd van Bruno Latour maar anderen hebben dit ook gesignaleerd. Iemand die zich sterk afzet tegen een bepaalde wereldvisie kopieert daarbij het gedrag van zijn tegenstander. Hij gaat als het ware lijken op juist datgene wat hij bestrijdt. Mijn grootste voorbeeld is Richard Dawkins die zich met grote kracht afzet tegen alles wat religie is. Om dit te kunnen doen is zijn kennis van wat zijn opponenten als Heilige Boeken beschouwen groter dan van menig overtuigd gelovige. De verbetenheid waarmee Dawkins zijn standpunten inneemt doen niet onder voor extremistische moslims of fundamentele christenen. Recent leek hij zelfs even vrouwvijandig als deze diep gelovigen. Kortom je wordt wat je bestrijdt.

Eenzelfde tendens is zichtbaar in het Islamdebat. Aan de ene kant hebben we de extremistische imams die alleen hun visie van de islam als de ware zien terwijl er uiteraard tientallen verschillende opvattingen over de teksten uit de Koran bestaan. Daartegenover staat onze Nederlandse anti-imam Geert Wilders die gemakshalve ook altijd spreekt over ‘de Islam’ als een entiteit zonder onderscheid te maken in de stromingen. Hij kent alleen volledig geassimileerde moslims en foute moslims. Dus als er een aanslag plaatsvindt zoals in Parijs verwijst hij gemakshalve naar ‘de Islam’ en veegt daarmee goed en kwaad op een hoop. Net als zijn extremistische gelovige tegenhanger doet, het is een spiegelgevecht. Beiden zien met het oog op hun eigen gelijk de meerderheid van andersdenkende goedwilligen over het hoofd en willen ‘oorlog’. Voor de imam zijn het immers geen gelovigen en voor Wilders moeten moslims onzichtbaar zijn willen ze niet onder de discriminerende maatregelen van zijn politiek vallen. Kenmerkend voor mensen die zich zo diep hebben ingegraven is dat ze absoluut geen nuance willen kennen.

Het allergrootste nadeel van deze spiegeling van opponenten is wel dat dit een sterk polariserend en escalerend karakter heeft. Ze helpen elkaar in het bereiken van elkaars doelstellingen. Door een extremistische aanslag zal Wilders veel extra stemmen krijgen. Wilders komt vervolgens op Twitter zijn gelijk  halen en plaatst daarbij een afschuwelijke foto waarop een agent door het hoofd wordt geschoten. Een agent die warempel moslim is. Door ‘de Islam’ de schuld te geven zal hij met zijn zetels en zijn politiek veel gelovige moslims dieper in het geloof duwen, de radicalisering in. Door hun blindheid voor het eigen gelijk versterken ze elkaar waardoor zo’n conflict altijd escaleert.

Gelukkig heeft Frankrijk gisteren laten zien hoe het wel moet. In een samenleving reik je elkaar de hand, gelovige, ongelovige, christen, moslim, boeddhist of hindoe. En je verdedigt de waardes die je als democratische samenleving met elkaar hebt afgesproken: vrijheid van meningsuiting, gelijkheid, democratie. En je gaat niet de veiligheidsmaatregelen opbouwen maar je breekt ze af. Op weg naar een open samenleving waar je met een Kalashnikov in de hand en een bivakmuts op voor gek loopt.

P.S.

@andrevanes is op twitter gestopt. De racistische en kortzichtige bagger die je daar over je krijgt uitgestort werd me teveel. De leugen van @bpschut en @Annaninga regeert en arugmenten en daarmee de nuance krijgt geen kans.

Het Referendum is het failliet van de democratie

Ik ben lid van D66. Ik ben tegen het referendum. Het referendum minimaliseert de betrokkenheid van burgers bij het bestuur. Als lid van D66 ben ik voor een vernieuwende democratie waarin burgers echt betrokken worden bij het bestuur in alle lagen. Van straat, wijk, dorp, stad, provincie, regio tot op het niveau van de natie.Het referendum is een instrument om die betrokkenheid effectief de nek om te draaien, zowel voor de winnende als de verliezende partij in een referendum.

Onze democratie

We houden het even simpel. Representatieve democratie werkt als volgt. Eén keer in de vier jaar mag een burger naar de stembus om te stemmen op de partij of persoon (al komt deze vorm in Nederland niet voor) die hem of haar representeert. Vaak selecteren we met het oog op onze portemonnee. Daarom hebben we jarenlang partijen die de hypotheekrenteaftrek in stand hielden gesteund en zitten we nu met een onroerend goed markt die vrijwel stilstaat. Met dank aan onze eigen hebberigheid. Na het stemmen hebben we nauwelijks invloed op wat de gekozen persoon (want het eindigt wel altijd met een persoon, maar het begint met standpunten en soms een visie) gaat doen. Dus kiezen we daarnaast meestal voor iemand die aardig is of lijkt. Dus is Rutte populair, Femke Halsema en Emile Roemer maar niet stugge personen zoals Cohen, Haarsma Buma of Jolanda Sap. Dat is een verstandige strategie want je wil vooral dat degene die je representeert handelt zoals jij zou handelen in een onverwachte situatie. Meestal immers is het centrale thema tijdens een verkiezing binnen een jaar vergeten en dan moet die politicus pas echt doen wat jij wilt. Doet hij dat niet dan stemmen we niet meer op deze persoon. Maurice de Hond registreert dat en concludeert er is een kloof tussen burger en politiek. Die kloof is er niet vanwege de politiek of vanwege de burger. Die kloof is er omdat het politieke systeem verwacht dat de burger zwijgt nadat hij gestemd heeft. Dan is vier jaar de politiek aan zet en kan de kloof weer groeien. Een kloof die tijdelijk smaller wordt door de verkiezingen en die daarna door zoiets doms als een inkomensafhankelijke zorgpremie razendsnel breder wordt.

Die kloof moet gerepareerd! En het referendum is het antwoord?

Vooral sinds Cameron in zijn speech geroepen heeft de EU in een referendum aan de Britse burger voor te willen leggen roepen zelfs conservatief liberalen als Baudet om een referendum. (Waarschijnlijk is de EU het enige onderwerp waarover ze een referendum willen maar dat terzijde). Wat doet een referendum nu precies? Het brengt een complex onderwerp zoals Europa terug tot een Ja, Nee vraag. Het ultieme EU referendum zou zijn: Nederland moet in de EU blijven (Of als Wilders de vraag formuleert: Nederland moet uit de EU). De uitkomst kan dan maar twee kanten op. Eén we blijven in de EU en de significante minderheid die tegen is staat aan de kant. Als we uitgaan van een 60/40 verdeling dan heeft 40 procent van de Nederlanders niet zijn zin gekregen en die moeten zich daar maar bij neerleggen. Het kan ook andersom uitvallen maar ook in dat geval heeft een grote groep Nederlanders kennelijk niets in te brengen. Terwijl tussen die twee uitersten een wereld aan mogelijkheden ligt, zoals de EU beperken tot de markt, de markt plus open grenzen, markt plus open grenzen plus goede samenwerking op het gebied van onderzoek, we doen infrastructuur erbij en de arbeidsmarkt, een federale EU of zelfs het opheffen van de natiestaten en als Europaland verder gaan. Over geen van die nuances heeft de burger zich uit kunnen spreken. Het hele probleem wordt teruggebracht tot ja nee waarbij in het geval van ja de deur voor de politiek wagenwijd openstaat om door te stomen naar een volledig geïntegreerd Europa want het Nederlandse volk heeft zich immers uitgesproken voor de EU. De vraagstelling kan eleganter maar deze vraag wordt geformuleerd door het bestaande democratische proces. We krijgen zeker geen referendum over de vraag van het referendum! In alle gevallen wordt na een referendum een grote minderheid aan de kant gezet, verdwijnt de nuance en heeft de politiek daarna vrij spel om met de uitslag aan de haal te gaan. De burger staat na een referendum over een willekeurig onderwerp net zo hard buiten spel als bij de verkiezingen. Zelfs de burger die ‘gewonnen’ heeft. Op de vraag welke van de nuances die er mogelijk zijn is de beste oplossing voor het gestelde probleem wordt niet door de burger maar door de politiek beslist.

Rituele slacht

Stel we hadden een referendum gehouden over de rituele slacht. Doordat zo’n referendum de groene krachten aan de angst voor islam koppelt zou dit ongetwijfeld geleid hebben tot een verbod op deze slacht.Hadden we daarmee de democratie recht gedaan? Ik denk het niet. Er zouden een aantal religieuze minderheden overblijven die zich, zeker op dit punt, zouden afkeren van de overheid. De rituele slacht zou niet stoppen. Nee die zou doorgaan in stallen op het platteland en in keukentjes in de stad. Gelovigen die opgepakt worden voor het overtreden van de wet worden martelaren en helden. Door het geheimzinnige gedoe van slachtpartijen op achteraf plaatsen neemt het dierenleed per saldo toe. Het resultaat de gewenste wet is er, het gewenste resultaat niet. De oplossing die Bleeker heeft geïmplementeerd, door alle betrokkenen om de tafel te zetten, was veel beter. Tenslotte is er geen rabbi of imam die dierenleed wenst. Er is diep respect voor gods schepping juist bij deze mensen, maar ook voor gods woord. Door de wetten van de gelovigen naast de wens voor minimaal dierenleed te leggen is er een compromis op tafel gekomen. Het overgrote deel van het consumptievlees wordt goed verdoofd geslacht, halal slacht met verdoving is ook mogelijk. Alleen in een aantal bijzondere gevallen is rituele slacht onder controle toegestaan. Het netto effect is minimalisering van het dierenleed. Een referendum krijgt dit niet voor elkaar. De wil van de meerderheid doet geen recht aan een democratische samenleving want het gedraagt zich als een dictatuur. Kortom het bij elkaar brengen van alle partijen die betrokken zijn bij een probleem lijkt een veel beter middel maar kost wel meer tijd. Hierdoor ontstaan wel genuanceerde oplossingen die praktisch uitvoerbaar zijn, breed draagvlak hebben en het beoogde effect zo dicht mogelijk benaderen.

De failliete democratie

Dan is er nog een belangrijk kenmerk van het referendum. Waarom wordt een vraag voorgelegd aan het volk? Omdat de democratie kennelijk niet bij machte is om een antwoord te formuleren. De vertegenwoordigers zo zorgvuldig gekozen bij de verkiezingen geven toe dat ze hun mandaat op dit onderwerp niet aankunnen. Het uitschrijven van een referendum door een regering is een proeve van onbekwaamheid. Het middel dat een referendum is doet zowel onrecht aan de minderheid die verliest, want zij wordt niet gehoord alsook aan de meerderheid die wint. Het lijkt er wel op dat deze wordt gehoord, maar de uitslag geeft de politiek een vrijbrief om veel verder te gaan dan het referendum beoogde. Al is het maar met de dooddoener: we kunnen niet voor alles een referendum uitschrijven. De burger komt niet dichter bij de politiek maar wordt door dit paardenmiddel juist op grotere afstand geplaatst. Na het referendum moet de burger weer zwijgen en kan de politiek haar gang weer gaan. Alleen krijgt nu niet de politiek de schuld bij verkeerde uitvoering maar de meerderheid die het referendum heeft beslist: Het volk heeft gesproken! De kloof tussen burger en politiek die al ingebakken zit in de representatieve democratie wordt door een referendum alleen maar groter.

Het referendum leidt tot dictatuur van de meerderheid, ongenuanceerde oplossingen en geeft de politiek na de uitslag een vrijbrief om met de uitslag aan de haal te gaan. Het is het failliet van de representatieve democratie.

Literatuur: Callon, M., Lascoumes, P., & Barthe, Y. (2011). Acting in an uncertain world: An essay on technical democracy [Agir dans un monde incertain: Essai sur la democracie technique (2001)] (G. Burchell Trans.). Cambridge, Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology.

Laten we stoppen met Duurzaamheid

Soms kiezen Nederlanders het verkeerde woord voor een begrip of ding en houden daar dan stug aan vast. Zo gebruikten we ooit het woord pick-up voor wat onze Zuiderburen een platenspeler noemen. Vanzelfsprekend is platenspeler een veel beter woord want het geeft zonder verdere referentie precies aan wat het genoemde apparaat doet: een plaat afspelen. Het Nederlands zit vol met dergelijke onhandige woorden die onze taal alleen maar onbegrijpelijker maken. Soms kiezen we collectief voor een Nederlands woord dat ook de plank volledig misslaat. Een voorbeeld waar ik me erg aan stoor is het veelgebruikte en trendy begrip duurzaamheid. Ooit heb ik een cursus duurzaamheid gegeven en eerlijk gezegd ik kreeg het woord tijdens de laatste les nauwelijks nog uit mijn strot.

Duurzaamheid is een vertaling van het engelse begrip sustainability en het geeft een houding aan waarin je processen en dingen op een zodanige manier uitvoert dat de aarde er niet door uitgeput raakt. Kort gezegd, het is het streven om de aarde na elke generatie zo achter te laten dat de volgende generatie exact dezelfde hulpbronnen en mogelijkheden heeft. Een psychologische analyse van het woord duurzaamheid maakt meteen duidelijk waarom het zo slecht is. De eerste lettergreep is ‘duur’. Duur heeft in het Nederland een negatieve connotatie en associatie want we willen uiteraard goedkoop. Erger is dat duur in de betekenis waarin het hier gebruikt wordt een vaste periode aangeeft: iets heeft een duur van zoveel dagen. Terwijl duurzaam een begrip is dat een eindeloze periode moet aanduiden. De eerste lettergreep zet de luisteraar meteen op het verkeerde been en het komt niet meer goed. De samenstelling duurzaam, tsja zo werk mijn brein ligt in de woordenwolk: langzaam, minzaam, eenzaam. Hoewel het hier uiteraard gebruikt wordt in de betekenis van ‘vol van het genoemde’ is dit slechts de derde betekenis van dit achtervoegsel. De eerste twee zijn: in staat tot het genoemde of geneigd tot het genoemde. Kortom duurzaam hoe goed de bedoeling mag zijn is niet een term waar de vonken vanaf springen. De toevoeging -heid maakt het alleen treuriger. Niet alleen wordt het een volledig germanisme (overigens gebruiken de Duitsers Nachhaltigkeit) het woord krijgt een cadans in het spreken die maar niet wil klinken.

Daarom zou ik willen pleiten om de term duurzaamheid te vervangen door het Zuid-Afrikaans woord volhoudbaar. Hier is vanaf de eerste lettergreep de toon meteen positief: vol! Niet leeg maar vol. Wie of wat vol is, is positief: Je bent ergens vol van. Het enthousiasme springt er vanaf. De samentrekking volhoud komt van volhouden. Dit is precies wat wel bedoeld wordt. Het gaat niet over een periode, de ontwikkelingen, processen en zaken moeten volgehouden kunnen worden tot in lengte van dagen. Totdat onze zon een rode reus wordt. En houdbaar is natuurlijk ook prima, het mag niet bederven, moet van goede kwaliteit zijn. Volhoudbaar heeft daarom een positieve klank, positieve associatie en het de samenstelling van het woord geeft precies aan wat de bedoeling ervan is.

Daarom mijn voorstel: vervang met ingang van heden overal het treurige woord duurzaamheid door volhoudbaar en het zal beter gaan! De klimaatsceptici zullen smelten als sneeuw voor de zon, de Hummers eindigen op het autokerkhof en kolencentrales zullen spontaan in brand vliegen.

Geblokt door de middemaat….

De heer Robert Engel is een fanatiek Feyenoord fan en dat vind ik een pré, een Feyenoordfan moet het wel erg dol maken wil ik hem blokken maar het is toch gebeurd. Volgens mij lag daar de oorzaak in een punt waar we het ook volkomen over eens zijn: het niet bestaan van god. Engel zet zich altijd fel af tegen religieuze onzin met een ongekende felheid. Hij noemt zich atheïst en schuwt daarbij het “ad hominem” en de belediging niet. Dat is niet mijn stijl omdat “atheïst” zoals Philipp Blom zegt een negatieve omschrijving is die daarmee impliciet de term theïst erkent. En over de felheid zegt de filosoof Bruno Latour: Iemand die zich heel sterk afzet tegen iets moet daarin wel geloven, je kunt immers geen muur inslaan die er niet is. Engel hanteert in deze discussie een niet effectieve manier van communiceren over dit onderwerp want hij zal nooit met gelovigen in gesprek raken en dat is en blijft de enige manier om vooruitgang te boeken. Voor Engel is atheïsme een etiket dat hij net als Feyenoord, blogger en Internet God (ja zo noemt deze atheïst zich!) op zichzelf plakt, hij bouwt zijn persoonlijkheid op uit dergelijke stereotypen waar hij zich in discussies dan ook weer achter verstopt.

Wat me het meest stoort aan Engel is dat hij zijn standpunten systematisch niet onderbouwt met argumenten, hij lijkt daartoe domweg niet in staat. Als ik hem op zijn blog uitdaag om nu eens een keer inhoudelijk te reageren op een discussie gooit hij me er domweg af. Op twitter blokt hij me, luister niet meer. Als Peter Breedveld op zijn blog FrontaalNaakt een goed onderbouwde aanval op Bert Brussen plaatst kan Engel alleen maar reageren door een “rick roll’ op het blog te plaatsen en daarna nog één en nog één. Je ziet hem met zijn laptopje op schoot schuddebuiken van plezier maar argumenten waarom Bert Brussen geen hypocriete racistische klootzak  is komen er niet. (Trouwens die zijn er niet). Overigens heeft @bertbrussen me weer geblokt omdat ik jaren geleden al zijn manier van journalistiek bedrijven een gevaar voor de democratie vind.

Het is natuurlijk allemaal niet zo erg, tenslotte is Engel een Feyenoordfan en een atheïst, hij kan alleen niet argumenteren en dat is toch geen  ramp. In een twitterdialoog met Jan Dijkgraaf (iemand die me weer blokte omdat ik hem net als Tegenlicht “naar de randen van de nacht” wenste) onthult hij dat columns helemaal niet waar hoeven te zijn. Het was dus niet nodig dat Peter Breedveld Bert Brussen met argumenten onderuit haalt je kunt het gewoon zomaar schrijven. Je moet vooral één negatief ding vinden en dat uitvergroten en zorgen dat je een emotie communiceert. De heren zijn het roerend eens:

Met dat laatste ben ik het eens, colums zijn emotie.  Deze column communiceert verdriet, verdriet over een docent bloggen aan Avans hogeschool die zijn leerlingen leert om  niet te argumenteren maar het negatieve uit te vergroten. En in plaats van te argumenteren collega bloggers pest met “rick rolls” en vervolgens in een andere discussie met  @chrisklomp aantoont dat hij niet snapt wat pesten is. Terwijl pesten zijn enige manier van reageren is, het is zogezegd zijn stijl. Op deze manier wordt internet door figuren als Jan Dijkgraaf, Robert Engel en Bert Brussen inderdaad het holle vat van meningen waar we niks mee opschieten. Een oeverloos schreeuwen naar elkaar zonder dat we ooit een stap verder komen omdat iedere waarheid het fundament van argumenten nodig heeft. Je moet wel wat voelen maar dat gevoel hoeft nergens op gebaseerd te zijn. Want voor Robert Engel en Jan Dijkgraaf is bloggen en columns schrijven en lezen entertainment. Het gaat om de vorm en vooral niet om de inhoud. Dat mag, maar hopelijk vinden jullie het niet erg als ik jullie voortaan niet meer serieus neem en ik hoop van ganser harte jullie leerlingen ook. Leeghoofden! #BLOK

Het impliciete religieuze argument van Breedveld

Abortus is een beladen kwestie en leent zich niet voor de reactiepanelen op een blog. Dit heb ik al geleerd zolang als ik op het internet actief ben maar ik kan het niet laten om onzorgvuldige en onjuiste opvattingen te bestrijden. Vervolgens gebeurt waar ik al bang voor was, mensen lezen mijn argumenten en vullen zelf in wat er niet staat. Dus word ik voor ongevoelig en wreed versleten. Had ik het andersom beargumenteerd dan was ik als een emotionele softy afgeserveerd. Zo werkt dat op het internet, de nuance is zoek en daardoor floreren de ongenuanceerde meningen. Het besef dat je over complexe ethische kwesties zoals abortus, euthanasie maar ook bijvoorbeeld genetische manipulatie wat langer na moet denken is er niet. Erger de ruimte ontbreekt om dit goed te doen.

Breedveld neemt in zijn blog “Een Nieuwe Baan” een onhoudbaar standpunt in. Hij is voor legalisering van abortus maar vindt niet dat een vrouw recht heeft op abortus, want:

“Ik griezel bij de gedachte dat een persoon een leven wordt ontzegd omdat het even niet uitkomt. Of omdat de buren het niet kunnen handelen. Of omdat papa zijn dochter dan nooit meer wil zien. Vanwege de schande.”

Ervaren debater die hij is moet hij dan bij de reacties de discussie wel gaan framen. Dus roept hij al snel na mijn verwijzing naar een briljant essay van Judith Jarves Thomson en een opmerking van iemand anders over de biologische status van een embryo:

“Ik zeg het nu alvast: ‘klompje cellen’, ‘weegt maar een paar gram’, ‘kan niet zelfstandig in leven blijven’, ‘dan kun je een spermacel ook wel een kind noemen’ en ‘lees dit doorwrochte essay van deze totaal onbekende radicale feminist maar even’ zijn argumenten die totaal geen indruk op me maken.”

Natuurlijk niet omdat deze argumenten niet geldig zijn maar ze passen niet in het frame dat Breedveld neerlegt. Zo kan ik iedere discussie winnen, je kadert het issue zo ver in dat alleen je eigen wereld overblijft en daarin heb je altijd gelijk. Een vorm van argumenteren die veel voorkomt.

Wat er principieel mis is met het argument van Breedveld is dat hij de rechten van het virtuele kind boven de rechten van de zwangere vrouw plaatst. Hij stelt letterlijk “Ik vind dat een kind recht op leven heeft”. Daarmee beweert hij niets anders dan dat een vrouw die een keer onveilig vrijt, pech heeft dat anticonceptie niet werkt of de ergste vorm verkracht wordt geacht wordt dit kind op de wereld te zetten. Het recht van de vrouw op zelfbeschikking is voor hem hieraan ondergeschikt. Denkbeeldig zie ik Breedveld nu al spartelen want natuurlijk mag een verkrachte vrouw abortus, het is toch legaal en daar is hij voor? En van verkrachting snapt iedere botte boer dat abortus dan mogelijk moet zijn. Daar zit precies de onzorgvuldigheid van zijn redenering want daarmee gaat hij ervan uit dat een vrouw die een keer onveilig vrijt automatisch impliciet instemt met het op de wereld zetten het kind van haar partner. En dat is niet zo, het feit dat de vrouw instemt met sex wil helemaal niet zeggen dat ze tevens instemt met het mogelijke resultaat van die daad. Dat is zeker zo bij verkrachting maar dat geldt evengoed voor vrijwillige sex.

Mijn argumentatie over de zelfbeschikking van de vrouw wimpelt hij weg met het “ad hominem” idioot, maar het is uiterst principieel. Het recht op leven, zo fel verdedigd door Breedveld, houdt niet in dat je recht hebt op het lichaam van een ander. Abortus ontneemt de foetus niet het recht op leven maar het recht om gebruik te maken op het lichaam van de zwangere vrouw. Als de foetus dit lichaam niet meer nodig heeft dan is het een individu en heeft het gelijke rechten tegenover de vrouw. Peter zijn preoccupatie met het klompje cellen en het bewustzijn spelen vanuit deze benadering geen enkele rol. De foetus is in eerste instantie een integraal onderdeel van het lichaam van de vrouw en die heeft eenvoudigweg het recht om dat deel te laten verwijderen.  Of zoals ik het op het blog formuleer:

“Een foetus is te gast in het lichaam van de vrouw en kan alleen maar leven dankzij die vrouw. Wanneer een vrouw om wat voor reden dan ook daar geen zin in heeft kan ze een eind maken aan haar gastvrijheid, want het is haar lichaam en ook haar leven”

Breedveld noemt dit argument prietpraat en wil er niet op in gaan. Ik snap wel waarom.

De beslissing ligt bij de vrouw. Natuurlijk speelt op de achtergrond de discussie wanneer de foetus een individu wordt. Je kunt rustig stellen dat in de eerste 10 weken van de zwangerschap het embryo niet meer is dan klompje cellen in de vorm  van een klein mensje, zonder bewustzijn en zonder centraal zenuwstelsel. Maar zoals we hebben gezien wil Breedveld het daar helemaal niet over hebben, hij noemt dit baarlijke nonsens. Want een kind heeft recht op leven. Daarmee schaart hij zich in de lange rij van conservatieve mannen zoals de Paus, Bert Dorenbosch en veel conservatieve Rabbi’s en Imam’s. waaronder ik ook Mariska Orban-de Haas maar schaar. Die stellen ook dat het leven begint bij conceptie. Niet alleen nemen ze daarmee een Middeleeuws standpunt in ze zijn tevens blind voor de objectieve wetenschappelijke realiteit op dit punt. Het is afwachten wanneer Breedveld kleine babypoppetjes door de brievenbus van kamerleden gaat stoppen. De opvatting “Het kind heeft recht op leven” in combinatie met de onwil om over de levensvatbaarheid van een embryo te willen praten is een impliciet religieus argument: de onschendbaarheid van het leven door God/Allah gegeven. Het is laf om dat niet expliciet te benoemen.

Het blog “een nieuwe baan” lijkt onschuldig omdat het in relatie wordt gebracht met de terecht belachelijk acties van de abortusboot in Marokko, die de abortuskwestie meer kwaad dan goed doen. Het gedachtegoed achter dit blog verhult een diep conservatisme, waarin vrouwen op de wereld zijn om kinderen te produceren, vooral geen carrière te maken  en geen zeggenschap meer hebben over hun eigen lichaam. Zeker niet als ze het ook nog aandurven om te genieten van de sex. Wie sex heeft moet kinderen baren, het leven begint bij conceptie en is door God /Allah gegeven en waag het niet om daar als mens een einde aan te maken. Meestal vind ik de meningen van Breedveld prettig tegendraads maar dit blog plaatst hem in fundamentalistisch religieuze hoek: de religie mag hij zelf uitkiezen.

Reactie op dictatuur der seculiere meerderheid..

In tegenstelling tot eerder berichten heeft Tineke Bennema de reactie wel geplaatst. Daarvoor ook op deze plek excuus. Zie de hele discussie op:

website van Tineke Bennema

Hieronder mijn reactie:

Het vermengen van de interne en externe religieuze beleving leidt in veel discussies tot grote verwarring. Daarom wordt Femke Halsema ook hier weer verkeerd begrepen. Uiteraard mag iemand op religieuze gronden een hoofddoek dragen of een burqaah, dit is geen enkel probleem. Vooral niet wanneer dat gebeurt uit eigen overtuiging en er geen sprake is van dwang. Dit is mijn opvatting. Maar als ik gevraagd word: Moet een vrouw een hoofddoek dragen dan zal ik op basis van mijn eigen overtuiging zeggen dat ik vind van niet. Dat ze de hoofddoek af moet werpen. Ik beantwoord de vraag alsof ik de vrouw in kwestie ben (intern) en daarmee vind ik iets over de motivatie van vrouwen om een hoofddoek te dragen, niet over die vrouwen zelf. Ik treed dus niet in de religieuze vrijheid van anderen maar maak gebruik van mijn eigen vrijheid.

De weigerambtenaar is een vertegenwoordiger van de overheid die ervoor moet zorgen dat er geen discriminatie op basis van ras, geloof of seksuele geaardheid is in onze maatschappij. Het is de taak van de staat om die opvatting in alle geledingen uit te dragen. Een medewerker van de overheid die zich niet kan vinden in dit
uitgangspunt en die meent dat mensen van een bepaalde seksuele geaardheid niet mogen trouwen en dus daaraan ook niet meewerkt moet eenvoudigweg niet voor de overheid gaan werken. Je moet niet in het leger gaan als je geen mensen wilt doden, je moet niet in het ziekenhuis gaan werken als je niet tegen bloed kunt en je moet niet bij de overheid gaan werken als je op enige grond wilt discrimineren. De intolerantie komt niet van de ongelovigen of de homo’s maar van de ambtenaar die weigert het huwelijk te voltrekken.

Je moet de zaken niet omdraaien.